By 
Nelson Mandela, 1918 yılında, Doğu Cape eyaletinde bulunan bir köyde doğdu. İlk adı, Rolihlahla Dalibhunga’ydı. Okulda, öğretmeni ona Nelson Mandela adını verdi. Ailesi, Kosa dilini konuşan Tembu kabilesine mensuptur. Mandela’nın kabilesi içindeki lakabı, “Madiba” idi. Dedesi aşiretin en yetkili kişisiydi, babası Gadla Henri Mandela ise kabilenin şefiydi. Dedesinin ve babasının lider vasıflı olması, Mandela’nın da liderlik özelliklerini taşımasına öncülük etmiştir (BBC News). Fort Hare University College’da hukuk eğitimi almış fakat ırkçı ayrımcılığa karşı öğrenci eylemleri yaptığı için bu eğitimine ara vermek zorunda kalmıştır. 1942’de Witwaterstrand Üniversitesi’nden mezun olmasının ardından ilk siyahi avukat olarak görevine başlamıştır (Uysal,2019). Siyahi halkın, beyazlara karşı hak mücadelesini savunan Afrika Ulusal Kongresine (ANC) 1943 yılında ve 25 yaşında katılmıştır. ANC içerisinde, ANC Gençlik Kolunu kurdu ve başkanlığını üstlendi (BBC News). 1944 yılında ilk eşi olan Evelyn Mase ile evlendi, bu evlilikten üç çocuk sahibi olan Mandela, görüş ayrılıklarından dolayı 1957 yılında boşandı. 1958 yılında ikinci eşi olan Winnie Madikizela ile evlendi. Bu evlilik de 1990 yılında, Mandela hapisten çıktıktan sonra Winnie’nin, adam kaçırma ve cinayet suçuyla yargılanması nedeniyle boşanma ile sonuçlanmıştır. Son evliliğini ise 1998 yılında, Mozambik devlet başkanının dul kalan eşi Graça Machel ile yapmıştır. Bu evliliğin ise politik sebeplerle yapıldığı söylenmektedir (Haberler.com).
1950’lili yıllarda ırk ayrımcılığı daha keskin bir şekilde kendini gösterir hale geldi. Mandela bu dönemde ANC’de daha etkin bir rol almaya başladı. Ayrıca beyazlar ve siyahların eşit haklarla yaşaması gerektiğini savunan, Güney Afrikalı komünist beyazlara yakınlaştı. Bu yıllarda Mandela birçok defa tutuklandı ve siyasi faaliyetlerde bulunması yasaklandı. İlk avukatlık bürosunu açtığı ortağı, Oliver Tambo ile birlikte Apartheid rejimine karşı kampanyalar başlattılar. 1956 yılında, 155 eylemciyle beraber en ağır suçlardan biri olan vatana ihanetle suçlandı. Fakat bu suçlamalar dört yıl süren duruşmaların ardından düştü. Mandela ve yol arkadaşları 1960 yılına kadar, ırkçı rejime ve yasalarına karşı direnişi, barışçıl yollarla sürdürdüler. 1960 yılında 69 siyahinin polis tarafından öldürüldüğü Sharpeville katliamı sonrasında barışçıl direniş yerini, silahlı mücadeleye bıraktı (BBC News).
ANC’nin silahlı kanadı kurulduktan bir süre sonra Mandela ve arkadaşları, hükümeti devirmeye ve halkı kışkırtmaya çalışmakla suçlanarak tutuklandı. Mandela ve arkadaşlarının rejimi yıkma suçu nedeniyle yargılandıkları Rivonia davası sırasında, Mandela’nın savunmasını yaparken sarf ettiği şu sözleri “Ben, tüm insanların uyum ve eşit fırsatlara sahip şekilde beraberce yaşadığı, demokratik ve özgür bir toplum idealini benimsedim. Bu, uğrunda yaşamak ve ulaşmak istediğim bir idealdir. Ama gerektiğinde bunun uğrunda ölürüm de.” tarihe geçmiştir. Bu yargılamalar sonucunda Mandela, 1964 yılında ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. 1990 yılına kadar süren bu hapis hayatının ilk 18 yılını Robben (Fok) adasında, geriye kalan yılları ise 1982 yılında nakledildiği Pollsmoor Hapishanesinde geçti. Mandela ve ANC liderleri hapisteyken, Apartheid rejimine olan tepkiye dair bir sembol oldular. Halk, bu ırkçı sisteme karşı olan direnişine devam etti. Mandela’nın ortağı Tambo, onun serbest bırakılması için uluslararası bir kampanya başlattı. Başlatılan bu çalışma, uluslararası toplumda karşılığını buldu. Uluslararası toplum, Güney Afrika’nın ırkçı rejimine karşı ilk kez 1967 yılında yaptırım uyguladı. Güney Afrika’daki ırkçı rejime karşı yürütülen kampanyalar ve uluslararası toplumun baskısı sonuç verdi. Bir yandan uluslararası toplumun baskısı bir yandan ekonominin bozulması Apartheid Rejimi nin sonunu getirdi (BBC News).
1990 yılından itibaren, ANC’ye konan siyasi yasak kaldırıldı, Mandela ve arkadaşları serbest bırakıldı. Güney Afrika’daki rejim lideri, FW de Klerk tüm ırkları temsil eden demokratik bir yönetim için Mandela ile işbirliği içerisinde yürütülen çalışmaları başlattı. Buna binaen ANC’de silahlı mücadeleyi askıya aldı. Yürütülen bu çalışmalar sonucunda 1994 yılında tüm halkın dâhil olduğu demokratik seçimler yapıldı ve Mandela çoğunluğun oyunu alarak, Güney Afrika’nın ilk siyahi devlet başkanı oldu. Güney Afrika toplumunu temsil eden Mandela, beyaz ırkın yönetimine dair tutumu ile tüm toplum için birleştirici bir unsur oldu. BBC’ye verdiği röportajda bu tutumunu şu sözlerle ifade etti(BBC News):“Eğer onları affetmezsek, kırgınlık ve intikam duyguları hep var olacaktır. Biz ise, geçmişi unutalım, şimdiye ve geleceğe bakalım ama geçmişte yaşanan acımasızlıkların da bir daha yaşanmasına asla izin vermeyelim, diyoruz.” Mandela bu tutumu ile liderliğini, siyah-beyaz ayrımı olmadan tüm Güney Afrika toplumu tarafından kabul edilmesinin meşruiyetini sağladı.
Mandela’nın göreve başlamasıyla birlikte, ilk gündemi ülkedeki yoksulların yaşadığı konut yetersizliği ve büyük şehirlerdeki gecekondu mahalleleriydi. Ayrıca uluslararası arenada Güney Afrika’nın imajının düzelmesi konusunda da çalışmalar yürüttü. Beş yıllık görev süresinin ardından koltuğunu, yardımcısı Thabo Mbeki’ye bıraktı (Uysal,2019). Mandela, görevinin bitmesinin ardından, odağını sosyal projelere yöneltti. Yaşamı boyunca birçok önemli ödüle layık görülmüştür. Aldığı ödüller; 1962’de Lenin Barış Ödülü, 1979’da Nehru Ödülü, 1981’de Bruno Kreisky İnsan Hakları Ödülü, 1983 ‘te UNESKO’nun Simon Bolivar Ödülü, son olarak 1993’te De Klerk ile birlikte Nobel Barış Ödülü’nü aldı (Haberler.com). Haziran 2013’te akciğerinde yaşadığı bir sorun nedeniyle hastaneye kaldırılan Mandela, tedavilerin olumsuz ilerlemesi sonucunda Aralık 2013’te hayata gözlerini yumdu.
Eda Nur YILDIZ
KAYNAKÇA
BBC News Türkçe . “PORTRE: Efsanevi lider Nelson Mandela’nın yaşamı” Erişim:
https://www.bbc.com/turkce/ozeldosyalar/2013/12/130329_mandela_kimdir_yasam_oykusu
Haberler. com. “ Nelson Mandela Biyografisi” Erişim:
https://www.haberler.com/nelson-mandela/biyografisi/
Uysal, Nagehan. “ Nelson Mandela Kimdir?” , Erişim: https://www.akademikparadigma.com/nelson-mandela-kimdir/
Comments