Afrikalı liderlerden Putin’e: ‘Barış çağrısı yapmaya hakkımız var’

Afrikalı liderler Cuma günü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e Ukrayna’daki çatışmayı sona erdirme planlarını hayata geçirmesi ve geçen hafta Moskova’nın çekildiği Ukrayna tahılının savaş zamanı güvenli ihracatına ilişkin Afrika için hayati önem taşıyan anlaşmayı yenilemesi için baskı yaptı.

Rusya’yı doğrudan eleştirmeseler de, zirvenin ikinci gününde yaptıkları müdahaleler, Afrika ülkelerinin şimdiye kadar dile getirdiklerinden daha uyumlu ve güçlüydü. Bu müdahaleler, başta artan gıda fiyatları olmak üzere savaşın sonuçlarına ilişkin Afrikalıların duyduğu endişenin derinliğini hatırlattı.

“Bu savaş sona ermelidir. Ve ancak adalet ve mantık temelinde sona erebilir. Enerji ve tahıl tedarikindeki kesintiler derhal sona ermelidir. Tahıl anlaşması başta Afrikalılar olmak üzere tüm dünya halklarının yararına olacak şekilde uzatılmalıdır.”” diyen Afrika Birliği Komisyonu Başkanı Moussa Faki Mahamat St Petersburg’da Putin ve Afrikalı liderlere seslendi.

Reuters’in Haziran ayında bildirdiğine göre Afrika planında çatışmayı yatıştırmak için Rus askerlerinin geri çekilmesi, Rus taktik nükleer silahlarının Belarus’tan çıkarılması, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Putin hakkındaki tutuklama kararının askıya alınması ve yaptırımların hafifletilmesi gibi bir dizi olası adım yer alıyor.

Putin geçen ay Afrikalı liderler tarafından kendisine sunulduğunda bu öneriyi soğuk karşıladı. Cuma günü kamuoyuna yaptığı açıklamalarda da benzer ifadelerle çatışmadan Rusya’nın değil Ukrayna ve Batı’nın sorumlu olduğu iddiasını yineledi.

Kongo Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Denis Sassou Nguesso girişimin “en yakın ilgiyi hak ettiğini” söyledi ve barış için “acilen” çağrıda bulundu.

Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa Putin’e şunları söyledi: “Barış çağrısında bulunma hakkımız olduğunu düşünüyoruz- devam eden çatışma bizi de olumsuz etkiliyor.”

Bu çağrılar üzerine Putin defalarca Rusya’nın pozisyonunu savunmak zorunda kaldı ve nihayet barış planının arkasındaki Afrikalı liderlerle akşam görüşmelerinin başında Kremlin tarafından daha sonra bir videoda yayınlanan sekiz dakikalık bir açıklama yaptı.

Putin yine Batı’yı 2014 yılında Kiev’de bir “darbeyi” desteklemekle- sokak protestoları dalgası Ukrayna’nın Rusya yanlısı cumhurbaşkanını kaçmaya zorladığında- ve Ukrayna’yı ABD liderliğindeki NATO askeri ittifakına çekmeye ve Rus devletinin altını oymaya çalışmakla suçladı.

Geçtiğimiz Eylül ayında Rusya’nın kısmen kontrol ettiği dört Ukrayna bölgesini ilhak ettiğini iddia etmesinden kısa bir süre sonra çıkarılan bir kararname kapsamında müzakere etmeyi reddeden tarafın Kiev olduğunu söyledi ve ekledi: “Top tamamen onların sahasında.”

‘YENİ GERÇEKLER’

Rusya uzun zamandır görüşmelere açık olduğunu ancak bunların sahadaki “yeni gerçekleri” dikkate alması gerektiğini söylüyor.

AU Başkanı Azali Assoumani Putin’in konuşmaya hazır olduğunu gösterdiğini ve “şimdi diğer tarafı ikna etmemiz gerekiyor” diye konuştu.

Ancak Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskiy, Rusya’yı ülkesinin neredeyse beşte birinin kontrolünde bırakacak ve güçlerine 17 ay süren savaşın ardından yeniden toparlanmaları için zaman tanıyacak bir ateşkes fikrini reddetti.

Zirvede Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah El Sisi Rusya’yı, Moskova geçen hafta yenilemeyi reddedene kadar Ukrayna’ya çatışmalara rağmen limanlarından tahıl ihraç etmesi için “güvenli bir koridor” sağlayan Karadeniz tahıl anlaşmasını yeniden canlandırmaya çağırdı.

Mısır, Karadeniz güzergahı üzerinden büyük bir tahıl alıcısı ve Sisi zirvede anlaşmanın canlandırılması konusunda “anlaşmaya varmanın elzem” olduğunu söyledi.

Putin ise, geçmişte olduğu gibi, dünyada artan gıda fiyatlarının Ukrayna savaşından çok daha önce Batı’nın politik hatalarının bir sonucu olduğunu savunarak karşılık verdi.

Putin defalarca Rusya’nın anlaşmadan çıktığını çünkü anlaşmanın en yoksul ülkelere tahıl ulaştırmadığını ve Batı’nın pazarlığın kendi tarafını tutmadığını söyledi.

Rusya’nın geri çekilmesi ve Ukrayna limanlarını ve tahıl depolarını bombalaması, Ukrayna ve Batı tarafından Rusya’nın gıdayı bir savaş silahı olarak kullandığı suçlamalarına yol açtı ve küresel buğday fiyatını %9 civarında arttırdı.

Ukrayna Tahıl Birliği Mayıs ayında, Rusya’nın geçen yıl Şubat ayında geniş çaplı işgalini başlatmasından bu yana 4 milyon metrik ton Ukrayna tahılının çalındığını tahmin etti.

Perşembe günü Putin, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in “bir avuç bağış” olarak nitelendirdiği 300.000 tona kadar ücretsiz Rus tahılını zirveye katılan altı ülkeye dağıtma sözü verdi.

Assoumani bunun yeterli olmayabileceğini ve gerekli olanın ateşkes olduğunu söyledi.

Putin bu zirvenin Rusya’nın Afrika ile olan bağlarını güçlendirmesini ve ABD hegemonyası ve Batı’nın yeni sömürgeciliği olarak tanımladığı bu duruma karşı Rusya’nın desteğini almasını istedi.

Liderlerin çoğu Moskova’nın 20. yüzyıldaki kurtuluş mücadelelerinde ülkelerine verdiği desteği överken, sonuç bildirgesinde Rusya’nın sömürge yönetiminin verdiği zararın telafi edilmesine yardımcı olacağı sözü verildi.

Hükümetleri büyük ölçüde Rusya’nın Wagner paralı asker grubunun hizmetlerine dayanan Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti liderleri Putin’e minnettarlıklarını ifade ettiler.

Cumhurbaşkanı Faustin Archange Touadera, OAC’nin Rusya ile ilişkilerinin demokrasisini kurtarmaya ve bir iç savaşı önlemeye yardımcı olduğunu söyledi ve Rusya’ya “yabancı hegemonyasına karşı çıkmamıza yardım ettiği için” teşekkür ediyorum şeklinde konuştu.